Traditioneel worden ambities voor de openbare ruimte vaak sectoraal en topdown vastgesteld. Pas in een latere fase, als plannen samenkomen, blijkt dat niet alles haalbaar is. Dit leidt tot teleurstelling, vertraging en het risico dat beleidsdoelen niet worden gehaald. Eindhoven wilde het anders aanpakken: datagedreven, integraal en transparant. De centrale vraag: Passen onze ambities in de beschikbare openbare ruimte, boven- én ondergronds?

Wat is PIOR?
PIOR is een instrument dat inzicht geeft in de ruimtelijke haalbaarheid van ambities. Het bestaat uit drie onderdelen:

• Excelmodel: Hierin worden de huidige situatie (via GIS-data) en de ambities per stadsruimte ingevoerd en geprioriteerd.
• Resultatendashboard: Een online, interactieve kaart die de uitkomsten visualiseert en toegankelijk maakt voor een breed publiek.
• Methodologiedocument: Een naslagwerk dat het proces en de spelregels uitlegt, zodat de gemeente zelfstandig met PIOR kan werken.

Ruimteclaims prioriteren
Wanneer een gemeente een gebied wil bestuderen, wordt het verdeeld in typologieën met elk een eigen karakter. Voor elke ruimte worden de ruimteclaims — bijvoorbeeld voor groen, mobiliteit, water, energie — ingevoerd en geprioriteerd. Van ‘onwenselijk’ tot ‘wettelijk verplicht’. PIOR rekent vervolgens uit of de ambities passen. Zo niet, dan wordt direct zichtbaar welke claims botsen. Dit vormt de basis voor een concreet gesprek tussen experts en beleidsmakers.

Resultaten in Eindhoven
Door de ruimteclaims te prioriteren voor Eindhoven, konden keuzes gemaakt worden. PIOR maakte zichtbaar waar ambities elkaar versterken en waar ze elkaar juist in de weg zitten. Hierdoor kreeg Eindhoven voor het eerst een feitelijk en gedeeld beeld van de ruimteclaims in het centrumgebied. Bijvoorbeeld: de ambitie om extra bomen te planten werd omgerekend naar benodigde ruimte bovengronds én ondergronds. Door alle claims te combineren, werd snel duidelijk waar ambities elkaar in de weg zaten. Dit maakte het gesprek over keuzes en afwegingen concreet en transparant, waardoor de potentie van PIOR zichtbaar werd. De volgende stap is het instrument breder te testen en toe te passen, in Eindhoven én bij andere gemeenten.

Kortom, PIOR is een veelbelovende manier om grip te krijgen op de ruimtelijke puzzel van de toekomst. Het instrument helpt gemeenten om ambities, data en mensen samen te brengen en scenario’s door te rekenen. Zo ontstaat ruimte voor slimme keuzes.

Dit project is door het DMI-ecosysteem opgenomen als showcase binnen het thema Digital Twins.